بورس اوراق بهادار تهران
بورس اوراق بهادار تهران | |
---|---|
|
بورس اوراق بهادار بازاری متشکل و خودانتظام است که اوراق بهادار در آن توسط کارگزاران یا معاملهگران طبق قانون مورد دادوستد قرار میگیرد. بورس اوراق بهادار در قالب شرکت سهامی عام تأسیس و اداره میشود.ایدهٔ اولیهٔ ایجاد بورس اوراق بهادار در ایران به سال ۱۳۱۵ بازمیگردد که به درخواست دولت ایران، شخصی بلژیکی به نام «وان لوترفلد» دربارهٔ تشکیل بورس اوراق بهادار در ایران بررسیهایی انجام داد و طرح قانونی تأسیس و اساسنامهٔ آن را نیز تهیه کرد....
هر چند که در همان زمان بانک ملی ایران نیز به عنوان سازمان متولی امور پولی کشور، مطالعاتی در این زمینه انجام داد، اما به علت نامساعد بودن شرایط برای ایجاد بورس اوراق بهادار، و وقوع جنگ جهانی دوم تمام کارهای انجام شده متوقف شد.
بهدنبال تحولات اقتصادی و اجتماعی دههٔ ۱۳۴۰ و با توجه به ارتباط گسترده سیاسی و اقتصادی ایران آن دوره با غرب، نحوهٔ تأسیس و ادارهٔ بورس، تشکیلات و سازمان آن، و کیفیت تصدی دولت، کم و بیش مشخص شد و در اردیبهشت ۱۳۴۵ لایحهٔ قانون بورس اوراق بهادار درمجلس شورای ملی به تصویب رسید. به دنبال آن، قانون تأسیس بورس اوراق بهادار از سوی وزارت اقتصاد به بانک مرکزی ابلاغ و از آن درخواست شد که نسبت به اجرای مفاد قانون مزبور اقدام کند، اما در عمل به دلیل آماده نبودن بخش صنعتی و بازرگانی، اجرای این قانون تا بهمن ۱۳۴۶ به تعویق افتاد.
بورس اوراق بهادار تهران از پانزدهم بهمن ۱۳۴۶، فعالیت خود را بهطور رسمی با پذیرش سهام بانک توسعه صنعتی و معدنی ایران به عنوان بزرگترین مجتمع واحدهای تولیدی و اقتصادی آن زمان و سپس سهام شرکت نفت پارس، اوراق قرضه دولتی، اسناد خزانه و اوراق قرضهعباسآباد آغاز کرد. در آن زمان برقراری معافیتهای مالیاتی برای شرکتها و مؤسسات پذیرفته شده در بورس، عامل مهمی در جهت تشویق شرکتها به عرضه سهام خود در بورس اوراق بهادار تهران بود. حجم معاملات در بورس اوراق بهادار تهران تا سال ۱۳۵۷ به دلیل تبعیت از افزایش آهنگ رشد محصول ناخالص داخلی و ارزش افزوده حاصل در بخش صنعت و همچنین به دلیل پذیرش و دادوستد اوراق قرضه، از ۸۳ میلیارد ریال به ۱۵۰ میلیارد ریال افزایش یافت. طی پانزده سال فعالیت آغازین بورس، در مجموع سهام ۱۰۵ شرکت در بورس پذیرفته شد.
از نیمه دوم سال ۱۳۵۷ با بروز اعتصاب و تعطیلی واحدهای تولیدی و بازرگانی در جریان انقلاب اسلامی، بورس اوراق بهادار تهران بهدلیل بیاعتمادی به دولت و وضع مالی شرکتها، و فرار سرمایه با سقوط سهام و کاهش معاملات روبهرو شد و به حالت نیمهتعطیل درآمد. همچنین تصویب قانون حفاظت و توسعه صنایع ایران در تیر ۱۳۵۸ باعث دستهبندی صنایع در چهار گروه شد که به موجب آن سازمان صنایع ملی ایران برای اداره امور آنها پدید آمد. بدینترتیب بر اثر ملی شدن بانکها، بیمه و صنایع کشور تعداد زیادی از بنگاههای اقتصادی پذیرفتهشده در بورس از آن خارج شدند؛ ضمن آن که دادوستد اوراق قرضه نیز به دلیل داشتن بهرهٔ مشخص، ربوی تشخیص داده شد؛ بنابراین بهدلیل عوامل فوق و وقوع جنگ ایران و عراق، دادوستد سهام و اوراق قرضه در بورس اوراق بهادار تهران تا سال ۱۳۶۱ تقریباً متوقف شد. در سال ۱۳۶۲ تا حدودی تقاضا برای سهام وجود داشت، ولی به دلیل پایینبودن قیمتهای پیشنهادی خریداران، عرضهکنندگان چندان زیاد نبودند. در سال ۱۳۶۳، به دنبال تصمیم دولت مبنی بر واگذاری تعدادی از کارخانههای دولتی، به کارگران و سایر افراد بخش خصوصی، مبادلات سهام، اندکی افزایش یافت و تا سال ۱۳۶۷ افزایش حجم معاملات با نرخ کاهشی ادامه یافت. پذیرش قطعنامه ۵۹۸ سازمان ملل متحد از جانب ایران در تابستان ۱۳۶۷ و همچنین تصویب قانون جدید مالیاتهای مستقیم و قانون مالیات تعاون ملی برای بازسازی در اواخر سال ۱۳۶۷ و مهمتر از هر چیز تصویب قانون برنامه پنج ساله اول توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در همین سال، باعث رونق بورس اوراق بهادار تهران و رشد حجم معاملات شد.
بررسی روند فعالیت بورس در دوره ۱۳۶۸ تا ۱۳۷۵ نشان میدهد که روند یکنواختی بر فعالیت بورس حاکم نبودهاست.
بورس اوراق بهادار تهران از سال ۱۳۷۶، دورهٔ تازهای از فعالیت خود را تجربه کردهاست و زمینههای تحولات بعدی بازار سرمایه با اعمال برنامههای اصلاحی از این سال پایهریزی شدهاست. ایجاد فضای رقابتی سالم، افزایش علاقهمندی و اعتبار فعالیتها و بهکارگیری شیوههای مؤثر تنظیم و نظارت از سال ۱۳۷۷ بهطور نسبی ایجاد شد و بورس نشانههای مثبتی مبنی بر بازگشت رونق را تجربه کرد.
یکشنبه سیاه
بیسابقهترین سقوط شاخص بورس در تاریخ ۴۷ ساله این بازار تا قبل از ۱۳۹۳/۱۲/۲۳ که با افت شدید ۲۳۸۸ واحدی دماسنج بازار سرمایه در روز یکشنبه ۱۳۹۲/۱۰/۲۲ به ثبت رسید موجب بازگشت بازار به محدوده ۸۵ هزار واحدی شد که به «یکشنبه سیاه» معروف گشت.
گمانههای مختلفی در خصوص علل واکنش منفی بازار سرمایه وجود داشت. دلایلی همچون تصمیم دولت در خصوص مهار نقدینگی، افزایش نرخ سود بانکی، افزایش نرخ خوراک واحدهای پتروشیمی و دستور رئیسجمهور در خصوص مبارزه با مفاسد اقتصادی مهمترین این حدسیات بود.
سایت بورس نیوز در ۴ بهمن ماه ۹۳ در مطلبی با عنوان سرمایه سوزی به جای سرمایهگذاری نوشت:
استنباط میشود که دولتیها تمایل به سرمایه سوزی در بازار سرمایه در جهت مهار نقدینگی جامعه داشتند، ولی اکنون عملاً کنترل آن از دستشان خارج شدهاست و همه چیز خواسته یا ناخواسته به مذاکرات اسفند ماه گره خورده است؛
پس از یکشنبه سیاه، شاخص کل بورس تهران سیر نزولی گرفت و سرانجام به ۷۰ هزار واحد سقوط کرد. در حالی که شاخص کل افت حدود ۱۰ درصدی را تجربه کرد، سهامداران در بسیاری از نمادها تا ۵۰ درصد سقوط را تجربه کردند.پس از سقوط ناگهانی، شاخص بورس تهران روند آرام و نزولی خود را تا اوائل زمستان ۱۳۹۴ ادامه داده بود.بهطوریکه تا آن زمان شاخص بورس در ۶۲ هزار واحد به سر میبرد.
رکورد بیشترین نزول شاخص
رکورد نزول شاخص در روز شنبه ۱۳۹۳/۱۲/۲۳ با افت شدید ۳۵۹۰ واحدی با بازگشایی چند نماد پالایشی شکسته شد که بیشترین اثر کاهشی مربوط به نماد شپنا پالایش نفت اصفهان با ۱۴۴۷ واحد کاهش بوده و پس از آن شبندر پالایش نفت بندرعباس که ۱۳۵۳ واحد در کاهش شاخص اثرگذار بود.
رکورد بیشترین افزایش شاخص
رکورد افزایش شاخص در روز یکشنبه ۱۳۹۴/۰۱/۱۶ با صعود شدید ۲۴۳۵ واحدی شاخص بازار سرمایه با اعلام توافق اولیه برجام برنامه جامع اقدام مشترکبین ایران و ۱+۵ دارندگان حق وتو در شورای امنیت سازمان ملل به علاوه آلمان رقم خورد.
چشمانداز و مأموریت
فلسفه وجودی: ایجاد بازاری منصفانه، کارآ و شفاف با ابزارهای متنوع و دسترسی آسان بهمنظور ایجاد ارزش افزوده برای ذینفعان
چشم انداز سازمانی: بورس برتر منطقه و موتور محرک رشد اقتصادی کشور
اهداف کلان
- ارتقای سهم بازار سرمایه در تأمین مالی فعالیتهای مولد اقتصادی
- بهکارگیری مقررات و رویههای مؤثر برای حفظ سلامت بازار و رعایت حقوق سهامداران
- تعمیق و گسترش بازار با بهرهگیری از فناوری و فرایندهای بهروز و کارآمد
- توسعه دانش مالی و گسترش فرهنگ سرمایهگذاری و سهامداری در کشور
- توسعه و تسهیل دسترسی به بازار از طریق کاربردهای فناوری اطلاعات
- رعایت اصول پاسخگویی و شفافیت در همکاریها و تعاملات با ذینفعان
- توسعه مستمر داراییهای فکری و سرمایه انسانی شرکت
ساعت انجام معامله
معاملات سهام در بورس تهران از شنبه تا چهارشنبه هر هفته به جز روزهای تعطیل عمومی، از ساعت ۹ تا ۱۲:۳۰ و در یک نشست معاملاتی و از طریق تالارهای معاملات انجام میشود. معاملات سهام فقط از طریق سامانه معاملات بورس که یک سیستم کاملاً مکانیزه است، قابل انجام است و دارندگان سهام نمیتوانند خارج از سامانه معاملاتی اقدام به خرید و فروش اوراق بهادار کنند و معاملات باید به لزوم از طریق کارگزاران و طی نشست معاملاتی انجام شود. در حال حاضر علاوه بر تالار حافظ که تالار اصلی معاملات است، تالارهای دیگری توسط بورس یا شرکتهای کارگزاری در شهرهای دیگر دایر شدهاند که سهامداران میتوانند با مراجعه به آنان از تسهیلات مستقر در این تالارها از جمله سیستمهای نمایشگر قیمت و سفارشها، بروشورهای اطلاعرسانی و دورههای آموزشی پیشبینی شدهاستفاده کنند. یاداوری میشود که خرید و فروش اوراق بهادار مستلزم حضور سهامداران در تالارها نیست و سهامداران میتوانند با دریافت مجوز معاملات آن لاین (برخط) از شرکتهای کارگزاری، بدون دخالت مستقیم کارگزار و از طریق اینترنت برای خرید و فروش اوراق بهادار اقدام کنند.
ساعت معاملات قراردادهای آتی از ساعت ۹ صبح تا ۱۲:۳۰ میباشد.